کد مطلب:19036 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:6

گنجینه پرسمان » اخلاق و عرفان

در قيامت، نخست، از چه چيزهايي سؤال مي شود؟

در اينجا روايات زيادي داريم كه درباره نخستين اموري كه مورد سؤال و حساب قرار مي گيرد بحث مي كند كه هر كدام تعبير پر معنائي مخصوص به خود دارد و مطالعه آنها در تربيت انسان و نشان دادن ارزشهاي اسلامي بسيار مؤثر است ازجمله



1ـ در حديثي از پيغمبر (ص) آمده است «لاتَزُوْلُ قَدَ ما عَبْدٍ يَوْمَ الْقيامَهَ حَتَّي يُسْئَلُ عَنْ اَرْبَع عَنْ عُمْره فَيْما اَفَناهُ، وَ شَبابه فيما أَبْلاهُ وَ عَنْ ماله منْ اَيْنَ اكْتَسَبَهُ وَ فيما اَنْفَقَهُ ، وَعَنْ حُبَّنا اَهْلَ الْبَيْت» (خصال صدوق) [درقيامت، هيچ يك از بندگان قدم از قدم بر نمي‎دارد تا از چهار چيز بازپرسي شود؛ از عمرش كه در چه راهي آن را صرف كرده ؟ و از جوانيش كه در چه راهي آن را از دست داده؟ و از مالش كه از كجا آورده و در چه راهي مصرف كرده؟ و از محبت ما اهل بيت!].



2ـ در حديث ديگري از پيغمبر اكرم آمده است كه روز قيامت براي هر بنده اي از بندگان خدا براي هر روزي از ايام عمرش بيست و چهار خزانه گشوده مي‎شود به تعداد ساعات شب و روز، خزانه اي را مملو از نور و سرور مي بيند و به هنگام مشاهده آن چنان خوشحالي و انبساطي به او دست مي دهد كه اگر بر تمام اهل دوزخ تقسيم كنند درد آتش را فراموش مي كنند و اين همان ساعتي است كه پروردگارش را اطاعت كرده.



سپس خزانة ديگري را براي او مي گشايند، پس آن را تاريك و متعفن و ترسناك مي يابد و چنان ترس و وحشتي به او دست ميدهد كه اگر تقسيم بر اهل بهشت بشود لذت نعمتهاي آن را فراموش مي كنند و آن ساعتي است كه در آن معصيت خدا كرده!.



سپس خزانه ديگري را براي او مي گشايند، آن را خالي مي بيند نه در آن اسباب سرور است و نه ناراحتي و اين ساعتي است كه در آن خوابيده يا مشغول اعمال مباح دنيا بوده، چنان حالت تأسف و احساس غبن به او دست مي دهد كه قابل توصيف نيست؛ زيرا مي توانست آنرا از حسنات پركند و نكرد، و اين است كه خداوند مي فرمايد «ذلك يَوْمُ التَغابُن». (بحارالانوار 7/263)



3ـ باز در حديث ديگري از پيغمبر اكرم آمده است كه «اَنَا اَوَّل قادِم عَلَي الله ثُمَّ يَقْدمُ عَلَيَّ كتابُ الله ثُمَّ يَقْدمُ عَلَيَّ اَهْلَ بَيْتي ، ثُمَّ يَقْدمُ عَلَيَّ اُمَّتي، فَيَقفُونَ ، فَيْْْْْسئلُهُمْ، ما فَعَلْتُمْ في كتابي وَاَهْلبيْت نَبيَّكُمْ» (بحارالانوار/7) [من نخست كسي هستم كه به پيشگاه خدا حاضر مي شوم سپس كتاب الله(قرآن) بر من وارد مي شود، پس اهل بيتم وارد مي گردند، بعد امتم بر من وارد مي شوند، آنها مي ايستند و خداوند از آنها مي پرسد با كتاب من و اهل بيت پيامبرتان چه كرديد.]



4ـ در حديثي از امام باقر(ع) آمده است «اَوَّلُ ما يُحاسَبُ به العَبْدُ الصَّلاةُ فَانْ قُبلَتْ قُبلَ ما سواها» (بحارالانوار 7/267) [نخستين چيزي كه بندگان بايد حساب آنرا پس دهند نماز است كه اگر قبول شود بقيه مقبول خواهد شد].



5ـ در حديث ديگري آمده است «انَّ َاَّوَل ما يُسْئَلُ عَنْه العَبْدُ يَوْمَ القيامه عَنْ جُلَسائه» (درالمنثور 5/273) [نخستين چيزي كه بنده در قيامت از آن سؤال مي شود درباره همنشينان او است].



ممكن است درميان احاديث مربوط به نخستين چيزي كه انسان از آن سؤال مي شود تضادي احساس شود كه اگر اين يكي اول است آن يكي چگونه اول مي تواند باشد، ولي ظاهراً منظور اين است كه يك گروه از كارها است كه در مرحله اول از آنها سؤال مي شود و تمام آنچه در اين احاديث آمده جزو همان گروه است.



ضمنا اين احاديث اهميت موضوعات مزبور را از ديدگاه اسلام روشن مي‎سازد؛ يعني « مسأله توحيد ايمان به نبوت، محبت اهل بيت، نماز، همنشين،…».



اين احتمال نيز وجود دارد كه در قيامت مواقفي است كه در هر موقف اولين چيزي كه از آن سؤال مي شود يكي از اين امور است.



6ـ در حديثي نيز از امير مؤمنان علي (ع) آمده است كه فرمود «اتَّقُوا اللهَ في عباده وَ بلاده فَانَّكُمْ مَسئوُلونَ حَتَّي عَن البَقاع وَ البَهائم» (بحارالانوار 7/258) [از خدا بترسيد و پرهيز كاري را در مورد بندگان خدا و شهرها و آباديش پيشه كنيد، چرا كه شما در پيشگاه خدا حتي از اراضي و حيوانات سؤال مي شويد.]



اين حديث نشان مي دهد كه انسان حتي در برابر ويرانگري در محيط زيست و كشتن بي دليل حيوانات مسئوليت دارد و در آن روز بازخواست مي شود.

---

پيام قرآن ج 6




آية الله مكارم شيرازي و ساير همكاران